Kızlarda ve erkeklerde kasıkta ya da erkeklerde torbada, kızlarda ise labium majus bölgesinde zaman zaman ortaya çıkan şişlik şeklinde görünen bir durumdur. Bu şişlik ağlama, ıkınma gibi karın içi basıncını artıran durumlarda belirginleşir, yatmakla ya da itmekle kaybolur.
Prosessus vajinalis adı verilen karın zarı (periton) uzantısının açık kalması ile gelişir.
Çocuklarda kasıkta en çok görülen cerrahi rahatsızlıklardan biri kasık fıtığıdır (inguinal herni). Zamanında doğan bebeklerde %0,8-4, prematürelerde ise %16-25 arasında görülür.
Prosessus vajinalisin açıklığı doğuştan olduğu halde, fıtığın ortaya çıkma yaşı bu açıklığın genişliğine göre değişir.
Prosessus vajinalis daha geç kapandığı için sağda daha fazla görülür (%60), %10 oranında aynı anda iki tarafta ortaya çıkar.
Burada görülen şişlik, erkeklerde genellikle barsağın, kızlarda ise yumurtalığın fıtık kesesine girmesi şeklindedir. Çocuk ağlayınca ya da zorlanınca karın içi basıncı artar ve şişlik ortaya çıkar. Sakinleşince şişlik kaybolur. Şişliğin kaybolmadığı durumlarda –içindeki barsak ya da yumurtalık sıkışmamışsa- elle bastırmakla kaybolur, yani karın içine itilir.
Kasık fıtığı kendiliğinden geçmez. Üstelik, fıtık kesesindeki barsak ya da yumurtalığın her an sıkışma riski vardır. Buna fıtık boğulması nedir. Fıtık boğulması, erkeklerde barsak ve/veya testisin, kızlarda ise daha çok yumurtalık (over) ve/veya tuba uterinanın burada sıkışmasına, bu organlarda gangren gelişmesine, hatta ciddi bir enfeksiyonla birlikte mikrobun tüm vücuda yayılmasına (sepsis) sebep olabilir. Bu da çocuğun yaşamının sonlanmasına yol açabilir.
Kasık fıtığının ne zaman sıkışacağı bilinemez. Bu nedenle, kasık fıtıklı bir çocuk, enfeksiyon ya da ciddi bir kansızlık gibi ameliyatını engelleyen bir rahatsızlığı olmadıkça en kısa zamanda ameliyat edilmelidir.
Çocuğun yaşı ve fıtık ne kadar küçükse, boğulma riski o kadar fazladır.
Prematüre bebeklerde fıtığın boğulma riski daha fazladır (%31) ve yenidoğan yoğun bakım ünitesinden evine gönderilmeden ameliyat edilmesi önerilir.
Bir tarafında kasık fıtığı olan çocukta ileride karşı tarafta da fıtık görülme ihtimali ortalama %20’dir. Bu nedenle, karşı tarafında görünen bir fıtık bulgusu olmayan kişinin karşı tarafını ameliyat etmek anlamsızdır.
Ancak, iki tarafta da fıtık olan bir kişinin iki tarafı da aynı anda ameliyat edilebilir.
Bir çocukta kasık fıtığı ile birlikte aynı taraftaki testis de torbaya inmemişse, bebek 6 aylıktan küçük bile olsa, aynı seansta testisi de torbaya indirmek en uygunudur. Yalnızca fıtık ameliyatı yapılırsa, daha sonra testisin kendiliğinden torbaya inme şansı neredeyse hiç olmayacağı gibi, fıtık ameliyatının ardından testisi indirmek üzere yapılacak bir ameliyat daha da travmatik olur.
Hatta, çocuk sünnet olmamışsa, anestezi almışken sünnetini de yapmak iyi olur.
Çocukta kasık fıtığı ameliyatı için dünyanın her yerinde genel anestezi verilir. Yani çocuk uyutulur. Günümüzde güvenilir bir anestezi uzmanı ile ve güvenilir bir hastanede genel anestezinin riski çok çok düşüktür. Başka nedenlerle de belirttiğim gibi, ülkemizde yolculuk yapmaktan daha az risklidir.
Kasık fıtığının rutin ameliyat yöntemi açık ameliyattır ve kasıktan yapılan yaklaşık 2 cm'lik bir kesi ile gerçekleştirilir. Fıtığa yol açan karın zarı (periton) uzantısı, testise giden damarlar ve sperm taşıyan kanal (duktus deferens) ile birlikte elektronik kablo sistemi gibi bir arada bulunur. Ameliyatın hassas yeri, bu yapıları zararlandırmadan fıtığa yol açan uzantının serbestleştirilmesi ve karından çıktığı yerden dikilerek kapatılmasıdır. Bu yöntemle ameliyatın başarısı %98-99 civarındadır. %1-2 oranında fıtık tekrarlaması görülebilir.
Tekrarlamış olan fıtıklarda ve bazı çok özel durumlarda fıtık ameliyatı kapalı yöntemle (laparaskopik) yapıllmaktadır.
Hastanın pıhtılaşma bozukluğu, solunumunu zorlaştıracak herhangi bir rahatsızlığı, prematüre ya da yenidoğan olması gibi bir özelliği yoksa aynı gün eve gidebilir.
Su fıtığı (hidrosel), testisi saran iç ve dış yaprakların arasında sıvı toplanmasıdır. Genellikle doğuştandır. Karın boşluğu ile ilişkili (kommünikan) ya da ilişkisiz olabilir. Karın boşluğu ile ilişkili olduğunda, bebek yatıyorken şişlik azalır ama tamamen kaybolmaz, ayakta durduğu-oynadığı, koştuğu zaman şişlik artar.
Kasık fıtığı gibi bu da sağda daha çok görülür. Birçok çocukta kasık fıtığı ile birlikte bulunur.
Bazen su fıtığı yumurtadan (testisten) yukarıda, kasık bölgesinde olabilir. Kızlarda da kasıkta su fıtığı görülebilir.
Su fıtığı karın boşluğu ile ilişkili ise sabah çocuk uyandığında daha az, ayakta durma ve koşma-oynama ile ise daha fazla bir şişlikle kendini gösterir. Karın boşluğu ile ilişkisi olmayan bir su fıtığında gün içinde azalma ya da artma olmaz.
Kasık fıtığında (inguinal herni) şişlik (kasıkta ya da erkeklerde torbada) karın içi basıncını artıran ağlama, çok ayakta durma gibi durumlarda belirginleşir, zaman zaman ise kendiliğinden ya da bastırmakla tamamen kaybolur. Su fıtığı şişliği bastırmakla kaybolmaz.
Su fıtığı tanısı ailenin yukarıda verdiği bilgi ve uzman hekimin muayenesi ile konur. Gerekirse tanıda yardımcı olması için ultrasonografi (USG) incelemesi yapılır.
Karın boşluğu ile ilişkisiz doğuştan su fıtıklarının çoğunda su fıtığının içindeki sıvı 1 yaşına kadar emilir ve kaybolur, geçmezse ameliyat edilir.
Bebekte su fıtığı sıvısının ameliyatsız olarak iğne ile dışarıdan boşaltılması (aspirasyon) sakıncalıdır. Enfeksiyon riski vardır.
Su fıtığı ameliyatı kasık fırığı ameliyatı gibi kasıktan yapılır. Hem su fıtığındaki sıvı kesesi açılarak boşaltılır hem de karın boşluğu ile olan ilişkisi mutlaka dikililerek kapatılır.
BEKLETİLMEYECEK SU FITIKLARI: Kasık fıtığı ile birlikte bulunan bir su fıtığı varsa ya da karına kadar uzanan dev bir hidrosel varsa (abdominoskrotal dev hidrosel) beklenmeden ameliyat edilir.
Prof. Dr. Ünal Zorludemir
Çocuk Cerrahisi ve Çocuk Ürolojisi Uzmanı
Bu web sitesinde gezinme deneyiminizi geliştirmek için çerez kullanılır. Bu siteyi kullanmaya devam ederek, çerez kullanımımızı kabul etmiş olursunuz.